“Ngoại phiên thông thư” 外蕃通書: tập tư liệu tối cỏ về quan hệ Việt - Nhật

Tóm tắt

“Ngoại phiên thông thư” , 外蕃通書 (còn có tên khác là “Ngoại phiên thư hàn "外蕃書 翰) là tập thư từ ngoại giao giữa Mạc phủ 籍 府 Tokugawa 徳川 với các nước: Triều Tiên, Lữ Tống (Philippine), Campuchia, Thái Lan, Việt Nam... Thời gian trao đổi các bức thư này là khoảng thế kỷ XVII, tương đương với thời Edo sơ kỳ 江戸初期 đến trung kỳ 中期 của Nhật Bản, và thời Trịnh - Nguyễn phân tranh ở Việt Nam. Người tập hợp, chỉnh lý tập sách ấy là Kondo Juzo 近藤 重 戲 (cũng gọi là Kondo Morishige 近藤守重 (1771-1829), học giả, bề tôi của Mạc phủ Tokugawa. “Ngoại phiên thông thư” có 27 quyển, trong đó quyển 1 là mục lục, phần thư từ với Việt Nam gọi là “An Nam quốc thư" 安南國書. Sách viết vào khoảng từ năm 1808-1819, bằng Hán văn và tiếng Nhật cổ có thêm chữ Katakana 片仮名. "An Nam quốc thư” sưu tập thư từ của Mạc phủ Tokugawa với chúa Nguyễn ở Đàng Trong, chúa Trịnh ở Đàng Ngoài về ngoại giao, mậu dịch và bảo hộ công dân Nhật Bản buôn bán ở Việt Nam. Đây là tập tư liệu cổ nhất về quan hệ Việt Nam và Nhật Bản. Bài viết này bước đầu đi vào nghiên cứu, giới thiệu “Ngoại phiên thông thư”, phần “An Nam quốc thư”.