Quá trình quá độ dân số ở Việt Nam: lịch sử và lô-gíc

Tóm tắt

Bằng cách tiếp cận Lịch sử - Logíc, bài viết phân tích mô hình quá độ dân số ở Việt Nam từ năm 1935 đến 2016. Kết quả cho thấy mặc dù Việt Nam vẫn trải qua các giai đoạn quá độ dân số như lý thuyết quá độ dân số miêu tả, mô hình này có những nét đặc thù: (1) Quá độ mức sinh đến trước quá độ mức chết khoảng trên 20 năm và dự đoán thời kỳ hậu quá độ sẽ đến sau năm 2049, (2) Các chỉ số về sinh, chết, tốc độ tăng trưởng dân số thời kỳ quá độ dân số ở Việt Nam cao hơn so với các chỉ số của lý thuyết quá độ dân số. Nguyên nhân là vì Việt Nam kế thừa các thành tựu y học hiện đại và nhận được sự tài trợ kỹ thuật và tài chính từ các tổ chức quốc tế để nâng cao chất lượng dân số. Ngoài ra, quá trình đô thị hóa, cải thiện trình độ học vấn, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế một mặt làm tuổi thọ tăng lên, mặt khác cũng khiến người dân bắt đầu có những hành vi hạn chế mức sinh, góp phần thúc đẩy sự quá độ dân số diễn ra nhanh hơn trong bối cảnh Việt Nam vẫn chưa hoàn thành quá trình công nghiệp hóa đất nước.